Ռոբոտիքս։ Ապրիլ ամսվա հաշվետվություն

Ապրիլ ամսին երեխաները սովորել են ինչպես կառուցել և ծրագրավորել ռոբոտներ։

Առաջին երկու շաբաթվա ընթացքում երեխաները սովորել են կառուցել ատամնանիվներով մեխանիզմներ, կրակելու մեխանիզմ, ինչպես կատարել երկու շարժում մեկ շարժիչով, ուլտրասոնիկով աշխատել և այլն։

Օգտագործելով այդ գիտելիքները նրանք կառուցել են օձ, քայլող, կրակող ռոբոտ, լաբիրինթոս անցնող ռոբոտ և գծին հետևող ռոբոտ։

Հաջորդ երկու շաբաթների ընթացքում երեխաները ծրագրավորել են իրենց կառուցած ռոբոտները։ Այս ընթացքում նրանք սովորել են գրել մի քանի շարժիչներ օգտագործող ծրագրեր, միաժամանակ աշխատող ծրագրեր, ռոբոտների միջև հաղորդակցություն, վահանակ օգտագործող ծրագրեր։

Այս ամիս նաև հյուրընկալեցինք տեխնոճամբարականներին, ում հետ ունեցանք համատեղ դաս։

Անիծված երգ, որը ինքնասպանության է դրդում (Gloomy Sunday)

Gloomy Sunday-ը (Մռայլ Կիրակի) երգ է, որը գրել է հունգարացի դաշնակահար և կոմպոզիտոր Ռեզսո Սերեսը 1933 թվականին։ Երգի օրիգինալ խոսքերը պոետ Լասզլո Խավորի ստեղծագործության փոփոխված տարբերակն է, ով իր տարբերակում ներկայացնում է իր սիրո մահից հետո ինքնասպանության մասին մտածող մարդու կերպար։ Առաջին ձայնագրված տարբերակը կատարել է հունգարացի երգիչ Պալ Կալմարը 1935 թ-ին։

Gloomy Sunday-ը երաժշտության պատմության ամենանշանալից երգերից մեկն է՝ շատ ինքնասպանությունների հետ կապված լինելու պատճառով։ Լեգենդն ասում է, որ երգի աղբյուրն է Սերեսի և իր ընկերուհու ողբերգական բաժանումը, չնայած շատերն ասում են, որ այն ոգեշնչված է Լասզլո Խավորի ինքնասպան ընկերուհուց։

Ասվում է, որ տեղի է ունեցել 17 ինքնասպանություն, ինչից  հետո Հունգարիայում արգելվեց երգի վերարտադրությունը։ Ինքնասպանությունների հետ կապը այն է, որ ոմանք  ինքնասպան են եղել՝ երգը լսելուց։ Ուրիշներն էլ մեջբերել են  երգն իրենց ինքնասպանության նամակներում։ Ոմանք  էլ իրենց ձեռքերում ունեցել են  թղթեր, որտեղ երգի խոսքերն էին գրված։

Ռեզսո Սերեսի երաժշտության ազդեցության ամենաճանաչված պատմություններից մեկը մի զույգի մասին է, որ  զվարճանում էր մի վայրում, որտեղ կենդանի երաժշտություն էր հնչում։ Զույգը խնդրեց խմբին նվագել Gloomy Sunday-ը , և խումբը կատարեց նրանց խնդրանքը։ Ասում են, որ երգի ավարտին զույգը անդամները  հանեցին  ատրճանակները և սպանեցին միմյանց։

Gloomy Sunday-ի անեծքը սկսվեց  տարածվել  աշխարհով մեկ։ 1936 թվականի մարտին  “Time” ամսագիրը ուսումնասիրեց Հունգարիայում տեղի ունեցած ինքնասպանությունների շարքը։ Պարզվեց , որ ոմանք ինքնասպան էին եղել, նետվելով Դանուբ գետ՝ ինչ-որ տարօրինակ երգ լսելիս։ Նաև տարածվել էին նորություններ, որ ուրիշ երկրներում  նույնպես մարդիկ ինքնասպան էին եղել՝  անիծյալ երաժշտությունը  լսելիս:

Երգը հայտնի է՝ որպես «Ինքնասպանության երգ»։ 1936-ին այն եկավ ԱՄՆ և գրանցեց ինքնասպանությունների նոր շղթա։ Հետևաբար, այդ երկրում նույնպես արգելվեց վերարտադրությունը։

1968 թվականի հունվարի 13-ին Ռեզսո Սերեսը ինքնասպանություն գործեց հիվանդանոցում՝ Բուդապեշտում՝  իր բնակարանի պատուհանից նետվելուց և  հոսպիտալազացվելուց հետո։ Ըստ  The New York Times ամսագրի ՝  Gloomy Sunday-ը նրան դեպրեսիայի մեջ էր գցել ,և նա չէր կարողացել  նոր երգ գրել։ Նրա մահը նպաստեց ստեղծագործության շուրջ անեծքի լեգենդի տարածմանը։

Հետազոտողները հայտնել են, որ այս երաժշտության ազդեցությունը գալիս է  «Վերթերի էֆեկտ » հասկացությունից։ Տերմին, որը օգտագործվում է Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթեի «Երիտասարդ Վերթերի տառապանքները» վեպում։ Վեպի մեջ նկարագրվում է հերոսի սիրո տառապանքը, որը տանում է ինքնասպանության։ Այս էֆեկտը ցույց է տալիս, որ ինքնասպանությունները կարող են շատանալ՝ լայնորեն գովազդվող իրական կամ շինծու ինքնասպանության պատճառով։

Իսպաներենից թարգմանությունը՝ Նազելի Տեր-Պետրոսյանի

Արգելքներ: Հովհաննես Թումանյան

“Այդ գաղափարի և իրական կյանքի անհաշտությունն է, ծրագիրների և նրանց գործադրության տարբերությունն է, որ մենք ամեն օր տեսնում ենք մեր կյանքում։”

Կարդացի Թումանյանի “Արգելքներ” հոդվածը: Դուրս շատ եկավ: Հոդվածում Թումանյանը ասում էր, թե ինչպես են մարդիկ բացատրում վարչական անկարգության վնասակարությունը, բայց միևնույն է հարատևում է այդ անկարգությունը: Ինչպես են տգետ քահանաների դեմ խոսում, բայց նրանք ավելի են շատանում: Թումանյանը այս օրինակներով ցանկանում է ցույց տալ գաղափարների և այդ գաղափարները իրականացնելու միջև տարբերությունը:

Նա ասում է, որ այն մարդիկ, ովքեր գաղափարներ են քարոզում և ծրագրեր մշակում, չունեն կարողությունը կամ իրավունքը դրանք իրականացնելու: Իսկ նրանք, ովքեր ունեն կարողությունը այդ գաղափարները չեն հասկանում:

Գաղափարների և դրանց իրականացման մեջ տարբերությունը շատ կարևոր է հասկանալ: Շատերը նույնիսկ չեն տեսնում այդ տարբերությունը: Բայց այն կա և կարող է շատ բան փոխել:

Կա այս կարծրատիպը, որ խելացի մարդիկ միշտ հաջողության են հասնում, բայց դա ճիշտ չէ: Դա հենց գաղափարների և դրանց իրականացման տարբերության պատճառով է: Խելացի մարդիկ հնարավոր է շատ լավ գաղափարներ ունենան, բայց ոչ բոլորն են դրանք իրականացնում: Դու կարող է խելացի կամ “տաղանդավոր” չլինես, բայց նպատակասլացությամբ, աշխատասիրությամբ և ամենակարևորը չհանձնվելով կարող ես շատ բաների հասնել:

ՏՏ տերմինների բառարան

Մեքենայական ուսուցում (Machine Learning) – Մեքենայական ուսուցումը փորձի շնորհիվ ավտոմատ բարելավվող համակարգչային ալգորիթմների ուսումնասիրումն է։ Այն արհեստական բանականության ենթաբաժին է։

Տվյալների բազա (Database) – Համակարգչային ծրագրի համար հատուկ դասավորված ինֆորմացիայի հավաքածու։

Բլոկչեյն (Blockchain) – Բլոկեր կոչվող, աճող ինֆորմացիայի ցանկ, որոնք իրար հետ կապված են գաղտնագրության միջոցով։ Ամեն մի բլոկը իր մեջ պահում է նախորդ բլոկի գաղտնագրված ժամանականիշը և գործարքների ինֆորմացիան։ Բլոկչեյնում գտնվող ինֆորմացիան հնարավոր չէ փոփոխել։

Սերվեր (Server) – Համակարգիչ, որը պատասխանատու է հաճախորդ ծրագրի (օրինակ՝ վեբ բրաուզեր) հարցմանը պատասխանելուն։

Դոմայն (Domain) – Ինտերնետ հասցեի մի մաս։ Դոմայնի օրինակներ են .com, .am, .ru, .org և այլն։

Քեշ (Cache) – Ֆայլեր քո կոշտ սկավառակի վրա, որոնք օգնում են ձեր բրաուզերին ավելի արագ ցուցադրել արդեն այցելված կայքերը։ Այն ցուցադրում է ձեր սկավառակում գտնվող ֆայլերը, համացանցով բացելու փոխարեն։

Քուքի (Cookie) – Փոքր ինֆորմացիա, որը կայքեր բացելիս հնարավոր է ձեզ խնդրեն ընդունել։ Այն օգտագործվում է կայքում գտնվելու ընթացքում, քեզ իդենտիֆիկացնելու համար։ Քուքին յուրահատուկ է և միայն ուղարկվում է նրան գեներացված սերվերին։

Ամպ (Cloud) – Ամպ ասում են այն ծրագրերին և ծառայություններին, որոնք աշխատում են օնլայն։ Apple iCloud, Netflix, Google Drive, Microsoft Office 365, այս բոլորը ամպային ծառայություններ են։

Ծրագրի ծրագրավորման ինտերֆեյս (API) –  Ծրագրի ծրագրավորման ինտերֆեյսը սահմանում է կապը միջանկյալ ծրագրերի միջև։ Այն սահմանում է, թե ինչպիսի կանչեր կարելի է անել, ինչպես անել, ինչպիսի ինֆորմացիայի տիպեր են թույլատրվում և ինչպիսի օրենքների պետք է հետևել։

IP հասցե (IP Address) – IP հասցեն թվային հասցե է, որը համապատասխանում է քո համակարգիչին համացանցում։ Եթե մի համակարգիչ ցանկանում է միանալ մյուսին, այն միանում է այդ համակարգչի IP հասցեին։

Էթերնետ (Ethernet) – Էթերներտը լարով համացանցին միանալու տեխնոլոգիան է։ Եթե ձեր համակարգիչը համացանցին միանում է լարով, ուրմեն շատ հավանական է, որ այն օգտագործում է էթերնետ։

Ինքնակոչ փրկիչներ: Վահան Տերյան

Կարդացի Տերյանի “Ինքնակոչ փրկիչներ” հոդվածը: Հոդվածում գրվածների մեծ մասը դեռ արդի է 106 տարի անց։

«Ի՞նչ կարող էր անել այսպիսի պարագաներում մի ազգ, որի միակ ազգային կազմակերպությունը եկեղեցին է, մի ազգ, որի քաղաքական հասունությունը ավելի քան կասկածելի է, մի ազգ, որ իր տառապանքն է միայն վահան դարձրել իր համար, վերջապես մի ազգ, որ հոգեկան սնանկության դուռն է հասել, որի կուլտուրական տարրերը կատարելապես ապազգայնացել են: Անշուշտ այդպիսի մի ազգ չպիտի դիմանար զալիք դեպքերի նույնիսկ առաջին հարվածներին, եթե չստեղծեր մի կուռ կազմակերպություն և ի մի ձուլվեր այդ կազմակերպության մեջ:»

“Ինքնակոչ փրկիչներ”-ում Տերյանը ասում էր, որ ռուս-թուրքական պատերազմի օրերին գիտակից հայերը հասկացան, որ ժողովուրդը պետք է միասին լինի այդ ահեղ ժամանակներում ներգործական դեր կատարելու համար։ Պատերազմի սկզբում մամուլը միասնության կոչ էր արել, սակայն բոլորը ընդունելով այդ կոչը հին եղանակով էին շարունակում գործել և այդ պատճառով միասնությունը տեղի չունեցավ։

Կային մարդիկ, ովքեր պնդում էին, որ կամենում են տեսնել այդ միասնությունը, բայց ասում էին, որ դա անհնարին է։ Նրանք էլ, ովքեր ազգասեր էին ձևանում, ընտրում էին բարձրաստիճան պաշտոնյաներից օգնություն խնդրելու ճանապարհը։

Տերյանի հոդվածում նկարգրված վիճակը շատ նման է մեր հիմիկվա իրավիճակին, բայց կա մի մեծ տարբերություն։ Մեր դեպքում ժողվուրդը միասնացել էր և իր ամբողջ ուժերով փորձում էր օգնել։ Բայց այս դեպքում էլ այդ միասնությունը սխալ օգտագործվեց կամ ընդհանրապես չօգտագործվեց, իր հետևից թողնելով հուսախաբ ժողովուրդ։

Իմ կարծիքով Տերյանը այդ հոդվածը կոչել է “Ինքնակոչ փրկիչներ”, որովհետև հենց մենք պետք է լինենք մեր փրկությունը։ Պետք չէ հույսը դնել բարձրաստիճան պաշտոնյաների, կամ ցանկացած ուրիշի վրա։ Մենք հենց ինքներս ենք խնդիրներ ստեղծում մեր համար և ինքներս էլ պետք է լինենք փրկիչները։

«Այդ մարդիկ կռվի դաշտ ուղարկեցին ազնվագույն ուժեր, բայց մի՞թե այդ ազնվագույնների առաքինությունը պիտի լվա նրանց քաղաքական վատոգի, վախլիկ և ազգակործան գործունեության արատները: Բնավ:»

Հունվարյան հաշվետվություն։ Ռոբոտիքս

Այս ճամբարային ամսվա ընթացքում երեխաները խմբերով նախագծել, կառուցել և ծրագրավորել են ռոբոտներ։ Սովորել են ինչպես ճիշտ կառուցել ռոբոտները հաշվի առնելով հավասարակշռությունը, ծանրությունը, շարժիչների ուժգնությունը և այլն։ Սովորել են MindStorm EV3 ռոբոտների ծրագրավորման ծրագիրը և գրել սև գծին, պատին հետևելու ծրագրեր։

Հայկական հարցի միջազգայնացումը

1877 թվականին սկսվել էր ռուս-թուրքական մեծ պատերազմը: 1878 թվականի փետրվարի 19-ին Սան Ստեֆանոյում՝ Առաքել Դադյանի ամառանոցում կնքվում է ռուս-թուրքական հաշտության պայմանագիրը: Ըստ այդ պայմանագրի Ռուսաստանին էին անցնելու Կարսը՝ իր շրջակա գավառներով, Ալաշկերտն ու Բայազետը, Սև ծովի առափնյա շրջանները: Կարինը և Բասենը վերադարձվում էին Օսմանյան կայսությանը:

Ռուս-թուրքական բանակցությունների օրը մի խումբ հայ գործիչներ, այդ թվում նաև Ներսես Վարժապետյանը, հանդիպում ունեցան ռուսական պատվիրակության ղեկավար կոմս Իգնատևի հետ: Նրանց կարծիքով հայերին պետք էր շնորհել նույն իրավունքները, ինչ որ բալկանյան ժողովուրդներին:

Սան Ստոֆանոյի պայմանագրով միջազգային դիվանագիտության մեջ առաջին անգամ ձևակեպում ստացավ Հայկական հարցը: Այն 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ սկզբի հայ քաղաքական կյանքի գլխավոր խնդիրն էր: Սան Ստեֆանոյի պայմանագրում նա ձևակերպում ստացավ 16-րդ հոդվածով:

Դրանով սուլթանական կառավարությունը պատավոր էր Արևմտյան Հայաստանում ռուսների գրաված և կրկին Թուրքիային վերադարձվող գավառներում բարեփոխումներ անցկացնել և ապահովել հայերի անվտանգությունը քրդերից և չերքեզներից:

Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը ամրապնդում էր Ռուսաստանի դիրքերը Արևմտյան Հայաստանում և Բալկաններում: Դա հարուցեց Մեծ Բրիտանիայի և Ավստրո-Հունգարիայի դժգոհությունը: Նրանք պահանջեցին 1878 թվականի հունիսին Բեռլինում վեհաժողով գումարել, որպեսզի քննարկեն ռուս-թուրքական հաշտության պայմանագիրը:

Հայերի պահանջները ներկայացնելու համար Մկրտիչ Խրիմյանի գլախավորությամբ պատվիրակություն ուղարկվեց: 16-րդ հոդվածի փոխարեն Բեռլինի պայմանագրում մտցվեց 61-րդ հոդվածը: Հայկական հարցը վճռվեց առանց հայերի մասնակցության:

Ըստ 61-րդ հոդվածի թուրրքերը պարտավոր էին բարեփոխումներ կատարել հայկական մարզերում և ապահովել հայերի անվտանգությունը: Բայց բարեփոխումների հսկողությունը դրվելու էր ոչ միայն Ռուսաստանի, այլ բոլոր վեհաժողովի մասնակիցների վրա:

Կարսը և նրա շրջակայքը մնում էր Ռուսաստանին, իսկ Ալաշկերտն ու Բայազետը վերադարձվում էին Թուրքիային:

Բեռլինի վեհաժողովը մեծ հիասթափություն առաջացրեց հայերի մոտ: Հայ ժողովրդի մոտ պակասեց հավատը Եվրոպայի նկատմամբ: Հայկական պատվիրակությունը բողոք ներկայացրեց վեհաժողովի ղեկավարությանը: Մկրտիչ Խրիմյնը, Գարեգին Արվանդտյանցը հանդես եկան կոչերով, օտար տերություններին խնդրագրեր ներկայացնելու փոխարեն անցնել զինված պայքարի:

Մի առիթով Մկրտիչ Խրիմյանը ասել է: «Վեհաժողովի դռան վրա գրված էր՝ իրավունքը ուժովինն է, քաղաքագիտությունը գոյություն չունի, իրավունքն ալ սուրի ծայրին է: Հայստանցիներ սիրեցեք երկաթը, ձեր փրկությունը երկաթով կլինի:»

Բրենդա Չապման։ Ռեժիսոր

Ժամանակին կարմիր գանգուր մազերով մի աղջիկ կար, ով սիրում էր նկարել։ Նրա անունը Բրենդա էր։

Երբ նա տասնհինգ տարեկան էր, Բրենդան կապ հաստատեց Ուոլթ Դիսնեյի ստուդիայի հետ։

-Ես շատ լավ նկարչուհի եմ,- ասաց։ -Ինձ աշխատանք կտա՞ք։

Նրան պատասխանեցին, որ թող կրկին կապ հաստատի նրանց հետ, երբ ավելի մեծ լինի և ավելի շատ փորձ կունենա։

Եվ դա հենց այն է ինչ նա արեց։ Բրենդան սովորեց կերպարների անիմացիա Կալիֆորնիայի արվեստի համալսարանում և մի քանի տարի հետո հասավ իր կյանքի երազանքին՝ աշխատել Դիսնեյի մուլտֆիլմների վրա Լոս Անջելեսում։ Շուտով նա բացահայտեց, որ ընկերության քիչ կին անիմատորներից մեկն է։

-Այդ ժամանակ, ես հասկացա, թե ինչու են Դիսնեյի արքայադուստրները այդքան անօգնական՝ նրանց բոլորին ստեղծել են տղամարդիկ,- հիշում է Բրենդան։ Ինքս ինձ խոսք տվեցի ստեղծել մի նոր տեսակի արքայադուստր՝ ուժեղ, ինքնուրույն և ․․․ “խիզախ”, մտածեցի- Ինչպիսի՛ լավ անուն է մուլտֆիլմի համար։

“Խիզախ արքայադստրի” Մերիդա արքայադուստրը ամեն ինչ է բացի անօգնականից։ Նա հրաշալի նիզակակիր է, ով քշում է իր ձին, կռվում է արջերի դեմ և ունենում անհավանական արկածներ։ Բրենդան կերպարը ստեղծեց իր փոքրիկ դստեր ՝ Էմմայի օրինակով , ով ուժեղ և ազատ ոգով աղջիկ է, ճիշտ ինչպես նրա մայրիկը:

-Նա իմ Մերիդան է, ում շատ եմ սիրում։

Բրենդան հաղթեց Օսկար և Ոսկե Գլոբուս իր ֆիլմի համար։ Նա նաև աշխատել է բազմաթիվ այլ մրցանակակիր մուլտֆլիմների վրա ինչպիսին են Հրեշն ու Գեղեցկուհին, Ջրահարսը, Առյուծ արքան։ Բրենդան առաջին կինն է, ով եղել է Հոլիվուդի առաջին մուլտֆիլմներից մեկի՝ Եգիպտոսի արքայազնի, ռեժիսորը։

Իսպաներենից թարգմանությունը՝ Նազելի Տեր-Պետրոսյանի

Մխիթարյանների հանրահայտ ըմպելիքը՝ մխիթարին

Մխիթարինը Մխիթարյանների բրենդային խմիչքն է: Այն հայտնի է իր բուժիչ հատկություններով և պարունակում է էկզոտիկ մրգեր և 42 խոտաբույսեր: Խմիչքի բաղադրատոմսը ստեղծվել է Մխիթար Սեբաստացու կողմից և փոխանցվել սերնդե սերունդ:

Խմիչքը սկսել են արտադրել 17-րդ դարում Հունական Մոդոնում, հետո Վենետիկում: Մինչև 1811թ. արտադրանքը չտեղափոխվեց Վենետիկ:

19-րդ դարում Ավստրիական կայսրության ընտանիքը հաճախ այցելում էր աբբայությունը և նրանց հյուրասիրում էին մխիթարին: Կայսրական ընտանքին այնքան էր դուր եկավ մխիթարինը, որ նրանք առաջարկեցին արտադրել խմիչքը մեծ ծավալներով, ինչը եղավ 1908թ.:

Չորս տարի հետո խմիչքի արտադրությունը դարձավ բիզնես, որը մեծ եկամուտ էր բերում: Երկար ժամանակ այն վաճառվում էր, որպես ալկոհոլային խմիչք, ինչպես նաև դեղամիջոց: 1980-ականներին Մխիթարյանները ստիպված եղան վաճառել այն միայն որպես ալկոհոլային խմիչք, հարկերի հետ խնդիրների պատճառով: Սակայն, Ավստրիաում դեռ կան բժիշկներ, ովքեր առաջարկում են խմել մխիթարին ստամոքսի հետ կապված խնդիրների դեպքում: