Անիծված երգ, որը ինքնասպանության է դրդում (Gloomy Sunday)

Gloomy Sunday-ը (Մռայլ Կիրակի) երգ է, որը գրել է հունգարացի դաշնակահար և կոմպոզիտոր Ռեզսո Սերեսը 1933 թվականին։ Երգի օրիգինալ խոսքերը պոետ Լասզլո Խավորի ստեղծագործության փոփոխված տարբերակն է, ով իր տարբերակում ներկայացնում է իր սիրո մահից հետո ինքնասպանության մասին մտածող մարդու կերպար։ Առաջին ձայնագրված տարբերակը կատարել է հունգարացի երգիչ Պալ Կալմարը 1935 թ-ին։

Gloomy Sunday-ը երաժշտության պատմության ամենանշանալից երգերից մեկն է՝ շատ ինքնասպանությունների հետ կապված լինելու պատճառով։ Լեգենդն ասում է, որ երգի աղբյուրն է Սերեսի և իր ընկերուհու ողբերգական բաժանումը, չնայած շատերն ասում են, որ այն ոգեշնչված է Լասզլո Խավորի ինքնասպան ընկերուհուց։

Ասվում է, որ տեղի է ունեցել 17 ինքնասպանություն, ինչից  հետո Հունգարիայում արգելվեց երգի վերարտադրությունը։ Ինքնասպանությունների հետ կապը այն է, որ ոմանք  ինքնասպան են եղել՝ երգը լսելուց։ Ուրիշներն էլ մեջբերել են  երգն իրենց ինքնասպանության նամակներում։ Ոմանք  էլ իրենց ձեռքերում ունեցել են  թղթեր, որտեղ երգի խոսքերն էին գրված։

Ռեզսո Սերեսի երաժշտության ազդեցության ամենաճանաչված պատմություններից մեկը մի զույգի մասին է, որ  զվարճանում էր մի վայրում, որտեղ կենդանի երաժշտություն էր հնչում։ Զույգը խնդրեց խմբին նվագել Gloomy Sunday-ը , և խումբը կատարեց նրանց խնդրանքը։ Ասում են, որ երգի ավարտին զույգը անդամները  հանեցին  ատրճանակները և սպանեցին միմյանց։

Gloomy Sunday-ի անեծքը սկսվեց  տարածվել  աշխարհով մեկ։ 1936 թվականի մարտին  “Time” ամսագիրը ուսումնասիրեց Հունգարիայում տեղի ունեցած ինքնասպանությունների շարքը։ Պարզվեց , որ ոմանք ինքնասպան էին եղել, նետվելով Դանուբ գետ՝ ինչ-որ տարօրինակ երգ լսելիս։ Նաև տարածվել էին նորություններ, որ ուրիշ երկրներում  նույնպես մարդիկ ինքնասպան էին եղել՝  անիծյալ երաժշտությունը  լսելիս:

Երգը հայտնի է՝ որպես «Ինքնասպանության երգ»։ 1936-ին այն եկավ ԱՄՆ և գրանցեց ինքնասպանությունների նոր շղթա։ Հետևաբար, այդ երկրում նույնպես արգելվեց վերարտադրությունը։

1968 թվականի հունվարի 13-ին Ռեզսո Սերեսը ինքնասպանություն գործեց հիվանդանոցում՝ Բուդապեշտում՝  իր բնակարանի պատուհանից նետվելուց և  հոսպիտալազացվելուց հետո։ Ըստ  The New York Times ամսագրի ՝  Gloomy Sunday-ը նրան դեպրեսիայի մեջ էր գցել ,և նա չէր կարողացել  նոր երգ գրել։ Նրա մահը նպաստեց ստեղծագործության շուրջ անեծքի լեգենդի տարածմանը։

Հետազոտողները հայտնել են, որ այս երաժշտության ազդեցությունը գալիս է  «Վերթերի էֆեկտ » հասկացությունից։ Տերմին, որը օգտագործվում է Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթեի «Երիտասարդ Վերթերի տառապանքները» վեպում։ Վեպի մեջ նկարագրվում է հերոսի սիրո տառապանքը, որը տանում է ինքնասպանության։ Այս էֆեկտը ցույց է տալիս, որ ինքնասպանությունները կարող են շատանալ՝ լայնորեն գովազդվող իրական կամ շինծու ինքնասպանության պատճառով։

Իսպաներենից թարգմանությունը՝ Նազելի Տեր-Պետրոսյանի

Բրենդա Չապման։ Ռեժիսոր

Ժամանակին կարմիր գանգուր մազերով մի աղջիկ կար, ով սիրում էր նկարել։ Նրա անունը Բրենդա էր։

Երբ նա տասնհինգ տարեկան էր, Բրենդան կապ հաստատեց Ուոլթ Դիսնեյի ստուդիայի հետ։

-Ես շատ լավ նկարչուհի եմ,- ասաց։ -Ինձ աշխատանք կտա՞ք։

Նրան պատասխանեցին, որ թող կրկին կապ հաստատի նրանց հետ, երբ ավելի մեծ լինի և ավելի շատ փորձ կունենա։

Եվ դա հենց այն է ինչ նա արեց։ Բրենդան սովորեց կերպարների անիմացիա Կալիֆորնիայի արվեստի համալսարանում և մի քանի տարի հետո հասավ իր կյանքի երազանքին՝ աշխատել Դիսնեյի մուլտֆիլմների վրա Լոս Անջելեսում։ Շուտով նա բացահայտեց, որ ընկերության քիչ կին անիմատորներից մեկն է։

-Այդ ժամանակ, ես հասկացա, թե ինչու են Դիսնեյի արքայադուստրները այդքան անօգնական՝ նրանց բոլորին ստեղծել են տղամարդիկ,- հիշում է Բրենդան։ Ինքս ինձ խոսք տվեցի ստեղծել մի նոր տեսակի արքայադուստր՝ ուժեղ, ինքնուրույն և ․․․ “խիզախ”, մտածեցի- Ինչպիսի՛ լավ անուն է մուլտֆիլմի համար։

“Խիզախ արքայադստրի” Մերիդա արքայադուստրը ամեն ինչ է բացի անօգնականից։ Նա հրաշալի նիզակակիր է, ով քշում է իր ձին, կռվում է արջերի դեմ և ունենում անհավանական արկածներ։ Բրենդան կերպարը ստեղծեց իր փոքրիկ դստեր ՝ Էմմայի օրինակով , ով ուժեղ և ազատ ոգով աղջիկ է, ճիշտ ինչպես նրա մայրիկը:

-Նա իմ Մերիդան է, ում շատ եմ սիրում։

Բրենդան հաղթեց Օսկար և Ոսկե Գլոբուս իր ֆիլմի համար։ Նա նաև աշխատել է բազմաթիվ այլ մրցանակակիր մուլտֆլիմների վրա ինչպիսին են Հրեշն ու Գեղեցկուհին, Ջրահարսը, Առյուծ արքան։ Բրենդան առաջին կինն է, ով եղել է Հոլիվուդի առաջին մուլտֆիլմներից մեկի՝ Եգիպտոսի արքայազնի, ռեժիսորը։

Իսպաներենից թարգմանությունը՝ Նազելի Տեր-Պետրոսյանի

Catedral de Ghazanchetsots

La catedral de Ghazanchetsots, también conocida como catedral de Cristo Salvador y catedral de Shusha, es una de las principales iglesias armenias apostólicas. Está situada en Shusha, en la región de Alto Karabaj. Fue construida entre 1868 y 1887​ por el arquitecto Simon Ter Hakobian. El conjunto arquitectónico consta de una Iglesia (1868-1887) y un campanario (1858).

Se considera el segundo centro espiritual más importante de Artsakh, después del monasterio de Gandzasar. Además está incluido en la lista de monumentos históricos y culturales de la ciudad de Shushi y es uno de los símbolos de Artsakh.

El templo se menciona en el libro de Mesrop Takhidyan “Viaje a Armenia” (1820). Según Shahen Mkrtchyan, esto se debe a que el campanario fue construido antes que la iglesia, había otra iglesia del siglo XVIII en el lugar del templo.

Antes de la construcción de la nueva iglesia, los arquitectos se enfrentaban a un gran problema: era que antes de cada liturgia era necesario que el sacerdote pidiera perdón de los pecados a otro sacerdote, para escuchar estas palabras. “Deja que tus oídos escuchen lo que dicen tus labios”, pero la iglesia solo tenía un sacerdote, por lo que los arquitectos decidieron construir una sala subterránea donde se produciría el milagro. “Que mis oídos escuchen lo que dicen mis labios”. Este fenómeno es el único en el mundo, aún opera en Shushi S. En la Iglesia del Salvador Ghazanchetsots.

La catedral ha tenido varios usos a lo largo de su historia. Su función como iglesia funcional terminó tras el pogromo de Shusha en 1920, cuando se buscó el exterminio de la población armenia y casi toda la ciudad de Shusha quedó destruida. Durante el gobierno soviético se utilizó primero como granero y más tarde como garaje. Durante la Guerra del Alto Karabaj, las fuerzas de Azerbaiyán la utilizaron como polvorín, uso que terminó el mes de mayo de 1992, cuando la ciudad pasó a manos de Armenia de nuevo.

En la década de los años 1990 se restituyeron las estatuas de ángeles con trompetas a través de réplicas, así como un escudo de armas de la ciudad. En 1998 la catedral fue consagrada nuevamente como iglesia. La catedral está ahora gravemente dañada.

El 8 de octubre de 2020, la catedral de Ghazanchetsots fue bombardeada 2 veces por las fuerzas azerbaiyanas. La catedral está ahora gravemente dañada.

Հարցազրույց Էլզա Ռեքիյաս Փիշմիշի հետ

• 

  Էլզա Ռեքիյաս Փիշմիշ

• 

  Փարիզ Փիշմիշ

Էլզա Ռեքիյաս Փիշմիշը մեքսիկահայ աստղոֆիզիկոս է: Նրա մայրը հայ արմատներով հայտնի աստղագետ Փարիզ Փիշմիշն է, ում իրական անունը Մարի Սուքիասյան է: Փարիզ Փիշմիշը առաջին կին աստղագետներից էր, ով հասավ մեծ հաջողությունների, խթանեց կին աստղագետների հետագա ակտիվությունը և մեծ դեր խաղաց ամբողջ մեքիսկական աստղագիտության զարգացման մեջ:

“Մերոնք” նախագծի շրջանակներում կապ հաստատեցի Էլիզա Ռեքիյաս Փիշմիշի հետ, և նրան ուղղեցի մի քան հարց:

Օրիգինալ (իսպաներեն) տարբերակը կարող եք տեսնել ստորև:

Գիտե՞ք հայերեն: Ունե՞ք սիրած հայերեն բառ:

Իմ տատիկն ու պապիկը, մայրս, նրա եղբայրները (իմ քեռիները) երեքն էին. Արշալույսը, Արշավիրը և մայրս ՝ Փարիզ Պիշմիշը: Նրանք Թուրքիայում ծնված և Ստամբուլում բնակվող հայեր էին: Մենք ունեինք հույն ազգականներ՝ մորս զարմիկները, նրանք ասում էին ,որ իրենց հայրական տատը հույն էր և հայերեն չգիտեր: Ես հայերեն չեմ խոսում, չնայած , երբ 12 տարեկան էի, մեկ տարով մեկնել էինք Թուրքիա և իմ փոքր եղբոր հետ միասին սովորում էինք հայերեն, բայց երբ վերադարձանք Մեքսիկա, մոռացանք:

Իմ սիրած արտահայտությունը “բարի լույս”-ն է:

Եղե՞լ եք Հայաստանում: Եթե այո, ո՞րն է ձեր սիրած վայրը: Որո՞նք են հայերի և մեքսիկացիների նմանությունները:

Հայաստանում չեմ եղել, չնայած ճանաչում եմ հայերի և աստղագետ գործընկերներ ունեմ, ովքեր եղել են իմ երկրում, և ընկերներ ենք:

Մեքսիկացիներն ու հայերը շատ նման են, և մայրս հատկապես սիրում էր շփվել Մեքսիկա գաղթած հայերի հետ: Նրանցից շատերը վաճառականներ էին: Եվ մյուսները՝ աստղագետներ, նրա պես:

Ինչո՞ւ ընտրեցինք աստղոֆիզիկոսի մասնագիտությունը: Ձեր մայրը գլխավոր ոգեշնչումն է՞ր:

Միշտ ցանկացել եմ աստղագետ լինել, մեքսիկացի հայրս նույնպես աստղագետ էր, և նա ծանոթացավ մորս հետ, երբ մեկնել էր ԱՄՆ Մասաչուսեթս նահանգի Հարվարդի աստղադիտարան սովորելու:

Ես հաստատ աստղագետ դարձա մորս պատճառով: Հայրս հետագայում դարձավ գերազանց մաթեմատիկոս , եղբորս պես, և նրանք երկուսն էլ աշխատել են Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարանում (UNAM) երկար տարիներ, ինչպես նաև մայրս և ես: 25 տարի UNAM- ի հետազոտող ու պրոֆեսոր եմ եղել և ավելի ուշ տեղափոխվեցի INAOE, որտեղ արդեն 25 տարի է ինչ շարունակում եմ դասավանդել և օգտագործել մեքսիկական դիտարկումները:

Versión en español

¿Usted sabe armenio? ¿Tiene una palabra armenia favorita? 

Mis abuelos, mi madre y sus hermanos y (mis tios) .fueron tres: Arshaluis, Arshavir y mi madre Paris Pismish fueron armenios nacidos en Turquia y radicados en Estambul. Teniamos parientes griegas, primas de mi madre quien me contaba que su abuela paterna era griega y no sabia armenio. Yo no hablo armenio si bien lo aprendi junto con mi hermanillo cuando fuimos un año a Turquia cuando yo tenia 12 años y lo olvidamos a nuestro regreso a Mexico.
Mi palabra favorita  era pariluis.

¿Ha estado usted alguna vez en Armenia? Si es así, ¿cuál es su lugar favorito? ¿Cuáles son las similitudes que hay entre armenios y mexicanos? 

No he estado en Armenia  aunque conozco armenios y colegas astronomos que estan o estuvieron en mi pais y somos amigos.
Mexicanos y armenios somos muy parecidos y mi madre era particularmente afecta a relacionarse con armenios que habian emigrado a Mexico. Muchos de ellos comerciantes. Y otros astronomos como ella.

¿Por qué ha elegido usted una carrera en astrofísica? ¿Su madre fue la principal fuente de inspiración? 

Siempre quise ser astronoma, mi padre mexicano, tambien lo era y conocio a mi madre cuando se fue a estudiar al Observatorio de Harvard en Massachusets EUA
Definitivamente me hice astronoma por mi madre. Mi padre fue despues un excelente matematico asi como mi hermano.y ambos trabajaron en la Universidad  Nacional Autonoma de Mexico (UNAM) por muchos años al igual que mi madre y yo.Yo he sido investigador y profesor en la UNAM durante 25  años y despues me traslade al INAOE donde he estado otros 25 años para continuar  impartiendo clases y usando los observartoris mexicanos.

Español y Japonés: Palabras similares

Hay un idioma romántico que tiene similitudes con el japonés: el español. El español y el japonés comparten las mismas vocales cortas (a, e, i, o, u) y los idiomas no tienen vocales largas. Su pronunciación es consistente y no tienen las palabras raras que son bastante comunes en francés, portugués, rumano y, a veces, en italiano. También son algunas palabras que tienen un significado y una pronunciación similares tanto en español como en japonés.

Algunas de esas palabras están escritas a continuación:

Pan- パン (pan)

Don – 殿 (dono)

Carpa- カルパ (Karupa)

Casa- カーサ (Kaasa)

Gracias – グラシアス (Gurashiasu) *Puede parecer extraño, pero estas dos palabras se pronuncian igual

Gringo – グリンゴ (Guringo) *Esta palabra significa una persona, especialmente un estadounidense, que no es hispano o latino.

Indigena – インディヘナ (Indeihena)

La niña – ラニーヤ (Raniiya)

Matador – マタドール (Matadooru)

Mucho – ムーチョ(Muucho)

Peseta – ペセタ (Peseta)

Quesadilla – ケサディージャ (Kesadeiiya)

Taco – タコス (Takosu)

Si quieres escuchar la pronunciación de estas palabras, haga clic aquí

Սեպտեմբերի 1-ը Say Cheese-ում: Ֆոտոշարք

Դալի Պիկասո ցուցահանդես

Այսօր այցելեցի Դալի Պիկասո ցուցահանդեսը Ազգային պատկերասրահում: Ինչ ցուցադրությունը սկսվել էր ցանկանում էի այցելել, սակայն կարանտինի պատճառով չկարողացա: Շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցա տեսնելու աշխատանքները:

Սալվադոր Դալիի աշխատանքները պատկանում են սյուրռեալիզմ ոճին: Նա մեծացել է աղքատ ընտանիքում և հոր հետ վատ հարաբերություններ է ունեցել, որի համար նա հետագայում զղջացել է: Դպոցում նրան ծաղրել են,  կինն էլ նրան հավատարիմ չի եղել: Սրանք եղել են այն մի քանի պատճառներից, որ նա ստեղծագործել է սյուրռեալիզմ ոճում:

Դալին ունեցել է ծղրիդների ֆոբիա և իր ստեղծագործությունների մեջ ծղրիդները ներկայացնում են մահ: Իսկ օրինակ մթություն ցուցադրելու համար նա միշտ օգտագործում էր մրջյուններ:

Սալվադոր Դալիի մուսան եղել է նրա կին՝ Գալան, ով եղել է ռուս: Դալին երկար ժամանակ մեղավոր է զգացել, որովհետև Գալան եղել է իր ընկերոջ ընկերուհին, մինչ իր հետ ամուսնանալը: Այդ պատճառով նա իր ընկերոջը նվիրել է ստեղծագործություններ:

Գալան ուներ իր անձնական վիլլան, որտեղ նա ապրում էր: Գալայի մահանալուց հետո Դալին տեղափոխվում է այնտեղ, ցանկանալով ինչքան հնարավոր է մոտիկ լինել նրան: Դալին այնքան էր սիրում Գալային, որ ցանկանում էր իրեն անպայման նրա կողքը թաղեն: Սակայն այդ վիլլան վառվում է, և դրանից հետո Դալին կտրուկ մտափոխվում է, ցանկանալով, որ իրեն թաղեն այնտեղ, որտեղ միշտ իր վրայով մարդիկ կքայելեն և կհիշեն: Նա հիմա թաղված է իսպանական մի թատրոնում:

Դալիի աշխատանքներից ինձ շատ դուր եկան այս երեքը՝ անցյալը, ներկան և ապագան: Ես շատ եմ հանդիպել ծորացող ժամացույցնեի կոնցեպտին, բայց չգիտեի, որ դրա հեղինակը Դալին է:

Նաև ինձ շատ դուր եկավ այս շարքը՝

Պիկասոն կուբիզմի հիմնադիրներից մեկն է: Ի տարբերություն Դալիի, նա ապրել է շատ լավ ընտանիքում: Պիկասոն վերցրել էր իր մոր ազգանունը և երկար ժամանակ դրա համար մեղավոր էր զգում հոր առաջ, այդ պատճառով  նրան  ստեղծագործություններ է նվիրել:

Պիկասոյի հայրը նույնպես հայտնի նկարիչ էր և երբ Պիկասոն 14 տարեկան էր, տանում է նրան նկարչության դպրոց ընդունվելու: Նրան հրաժարվում են ընդունել, քանի որ նա շատ երիտասարդ էր: Սակայն, նրա աշխատանքները տեսնելուց հետո, ընդունում են, որը եզակի դեպք էր:

Պիկասոն բացի նկարներից ստեղծում էր նաև աշխատանքներ կերամիկայից: Նրա ստեղծագործությունները բաժանվում են շրջանների, որոնցին մեկը կապույտ շրջան է: Այդ շրջանը սկսվում է , երբ նրա ընկերը զոհվում  է պատերազմում և Պիկասոն դեպեսիայի մեջ է ընկնում: Իր երկրորդ կնոջ հետ ամուսնանալուց հետո գալիս է վարդագույն շրջանը, և իր կյանքի վերջում նա ավելի շատ աշխատում էր կերամիկայով:

Ցուցահանդեսը շատ հետաքրքիր էր և անպայման խորհուրդ եմ տալսի բոլորին այցելել:

El regreso: Rafael Dieste

Esta obra no me gusto mucho, pero era interesante. El historia es sobre un vieja cuyo esposo murió. Un día cuando ella estaba sentada en la casa cuando alguien entró. Ella pensó que era un ladrón y quería asustarlo. Pero en realidad era un fantasma y muchos otros lo siguieron. Al día siguiente, muchas personas estaban hablando sobre lo que sucedió.Cuando entraron en la casa, encontraron la vieja tendida en el suelo con los ojos demasiado abiertos para estar muerta.

Creo que el primer fantasma fueron sus maridos, y ella estaba poseída.

El niño suicida: Rafael Dieste

Esta es un otro obra de Rafael Dieste que me gusto. Realmente me recordó a una película: “El Curioso Caso de Benjamin Button”.

La historia trata sobre un desconocido en un bar, quien luego de enterarse de un niño que se suicidó, dijo que conocía su historia. Afirmó que el niño en realidad nació como un anciano y se hizo más joven con el paso de los años. Cómo se hizo rico y cuándo se hizo joven pasó tiempo con muchas chicas. Luego se hizo niño y la gente no lo tomó en serio. Entonces, se suicidó.

Creo que una vida así no sería genial. Nunca serías capaz de tener amigos o incluso una infancia. Cuando pareces un anciano pero aún eres un niño, la gente te toma muy en serio. Pero cuando pareces un niño, pero eres un hombre viejo, sería todo lo contrario.

Es muy probable que el desconocido invente todo eso, por lo que no pagaría.

Acerca de la muerte de Bieito: Rafael Dieste

Es mi primera vez leyendo una obra de Rafael Dieste y me gusto mucho. El historia tenía una atmósfera misterioso y oscuro.

Es sobre una persona quien estaba llevando el ataud de su amigo y de repente sentí algo cambiar dentro. Todo ese tiempo, él estaba en conflicto si decirle a la gente o no. Incluso después de enterrar el ataúd, todavía no puede dejar de pensar en eso. Tomó una azada para desenterrarlo, pero cuando escuchó a la gente acercarse, se fue.

Creo que su amigo estaba realmente muerto. Simplemente no podía hacer frente a su muerte, por lo que trató de pensar en formas en que todavía estaría vivo. Incluso llegó a pensar que Bieito lo culparía por dejarlo morir en el ataúd.